Esed’ın 2 yıllık gizli kıyımı: Binlerce ceset kanıtları örtmek için nakledildi
Reuters haber ajansının Salı günü yayımladığı özel bir soruşturma raporu, devrik Suriye lideri Beşar Esad rejiminin, uluslararası incelemeyi engellemek amacıyla binlerce cesedi iki yıl süren gizli bir operasyonla bir toplu mezardan başka bir yere taşıdığını ortaya çıkardı. Operasyon, Esad'ın "temizlik ustası" olarak bilinen bir Suriye albayı tarafından yönetilmişti.
"Dünyayı taşıma operasyonu"nun dehşeti
Reuters’ın yürüttüğü soruşturma, Şam yakınlarındaki Qutayfah kasabasında bulunan ve iç savaş sırasında Suriye’nin en büyükleri arasında sayılan toplu mezarın gizlice kazıldığını ve binlerce cesedin Dhumair çölündeki bir askeri tesise ait yeni ve gizli bir alana taşındığını doğruladı. Bu gizli yeniden gömme planı, 2019’dan 2021’e kadar yaklaşık iki yıl sürdü.
Operasyonda görev alan, aralarında iki kamyon şoförü, üç tamirci ve eski bir Cumhuriyet Muhafızları subayının bulunduğu 13 tanık, dört gece boyunca, kamyonlardan yayılan "ölüm kokusu" içinde çalıştıklarını anlattı.
Yeni toplu mezar: 34 hendek ve 2 kilometre uzunluk
Reuters’ın uydu görüntüleri ve drone fotoğraflarını inceleyen adli jeologlar Lorna Dawson ve Benjamin Rocke, Qutayfah’ın alt toprağının Dhumair’e taşındığını teyit eden renk değişiklikleri ve izler buldu.
Reuters'ın tespit ettiği gizli Dhumair bölgesi, bilinen en büyük mezarlardan biri. En az 34 hendek içeren ve toplam uzunluğu 2 kilometreyi bulan bu mezarın on binlerce kişiyi barındırdığı tahmin ediliyor. Qutayfah'ta 16, Dhumair’de ise en az 34 hendek bulundu.
Amaç insan hakları ihlallerini örtbas etmek
Eski bir Cumhuriyet Muhafızları subayına göre, cesetleri taşıma fikri, Esad’ın uluslararası tanınırlığı yeniden kazanma umuduyla 2018 sonunda ortaya çıktı. Rus istihbaratının, Esad’a yaygın insan hakları ihlallerinin kanıtlarını (toplu mezarlar ve kimyasal saldırılar dahil) gizlemesi tavsiyesinde bulunduğu iddia edildi.
Cesetlerin taşınması talimatını veren ve birçok resmi belgede imzası bulunan Albay Mazen Ismandar, eski bir Cumhuriyet Muhafızları subayına göre, Esad’ın sarayından gelen emirle hareket ediyordu. Albay Ismandar, 3. Tümen ekibine "temizlik operasyonlarının ustası" olarak tanıtılmıştı.
"Konuşmak ölüm demekti"
Dhumair bölgesine Reuters ekibine yol gösteren tamirci Ahmed Ghazal, gördüklerini "korkunç koku ve suçluluk duygusuyla" anlattı. Ghazal, o dönemde konuşmamasının nedenini şöyle açıkladı: "Konuşmak ölüm demekti. Sadece konuşarak, buraya gömülen insanların başına gelenler senin de başına gelebilirdi."
Suriye’de Esad'ın düşüşünden bu yana 160 binden fazla kişinin kayıp olduğu tahmin ediliyor. Yeni kurulan Kayıp Kişiler Ulusal Komisyonu, kurbanların kimlik tespiti sürecinin zor ve maliyetli olacağını ifade etti.
