Irak'ta, "Haşdi Şabi Yasası" tartışılıyor

Söz konusu tasarının "İran nüfuzunu pekiştireceğini ve ülkedeki terörist grupları güçlendireceğini" savunan ABD, yasanın parlamentodan geçirilmesinin sonuçlarına ilişkin Irak hükümetine resmi uyarılarını yineledi.

ABD'nin bu uyarısı, Bağdat'taki ABD Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Steven Fagin ile Irak Meclisi Birinci Başkan Yardımcısı Muhsin Mendelavi arasında yapılan görüşmede dile getirildi.

ABD Büyükelçiliğinden görüşmeye yönelik yapılan açıklamada, "Maslahatgüzar, Mendelavi ile yaptığı görüşmede bu konuyu ele alarak ABD'nin yasa konusundaki süregelen endişelerini ifade etti." denilerek, Fagin'nin, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun, "Haşdi Şabi yasasının çıkarılmasının İran nüfuzunu pekiştireceğini ve silahlı terörist grupları güçlendireceğini, bunun da Irak’ın egemenliğini tehdit edeceği" yönündeki uyarısını hatırlattığı aktarıldı.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile yaptığı telefon görüşmesinde, Haşdi Şabi tasarısına ilişkin ABD'nin ciddi endişelerini vurgulamıştı. Rubio, böyle bir yasal düzenlemenin "İran'ın ve silahlı terörist grupların" nüfuzunu kurumsallaştıracağını, bunun ise Irak'ın kendi iradesini zayıflatacağını savunmuştu.

Söz konusu yasa tasarısı, Irak'ta 70'ten fazla silahlı grubu bünyesinde barındıran "Haşdi Şabi"nin genel yapısını düzenlemeyi hedefliyor. Ancak parlamentodaki bazı Arap Sünni ve Kürt gruplar, tasarıya tepki gösteriyor.

Bu gruplar, yasayla ilgili resmi olarak duyurulan gündemin farklı olduğunu, yeterli çoğunluk sağlandıktan sonra yasa tasarısının okunma maddesinin eklenmesinin "bir aldatmaca" olduğunu savunmuştu.

Bu gelişmelerin ardından, oylamaya hazır olan ve 16 Temmuz'da, 18 ana maddeden oluşan tasarının ikinci okumasının tamamlanmasına rağmen, parlamentonun gündemine yeniden alınmadı.

Haşdi Şabi Başkanı Falih el-Feyyad konuyla ilgili yaptığı açıklamada, yasanın geçirilmesi gerektiğini belirterek, "Haşdi Şabi yasasına verilecek oy, sadece bir yasama işlemi değil, aynı zamanda halkın savaşçılarına (milislere) duyduğu minnettarlığın ifadesidir. Bu, ulusal bir sorumluluk ve Irak ile egemenliğini savunmak için silaha sarılanların onuruyla ilgili bir meseledir. Haşdi Şabi yasasına oy vermek, fetvaya uyan ve kanlarıyla bu vatanın şanını yazanların haklarını güvence altına almaktır." ifadelerini kullandı.

Irak Meclisi Güvenlik ve Savunma Komisyonu Başkanı Kerim Aliyavi de basına yaptığı açıklamada, Sünni ve Kürt gruplar oturumu terk etse bile Haşdi Şabi'nin yeniden yapılandırılması yasasını geçirmekte kararlı olduklarını söyledi.

Aliyavi, "Oylama uzlaşı ile değil, çoğunluk esasına göre yapılacak." dedi.

Tasarıda ne var?

AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, Haşdi Şabi tasarısı, milis grubun başkanının en az 10 yıl, "Haşdi Şabi" bünyesinde hizmet etmiş olmasını, "güvenlik ve akademik" tecrübeye sahip olmasını öngörüyor. Yeni yasa tasarısında ayrıca Haşdi Şabi'nin silah ve donanımının Irak hükümeti tarafından sağlanması ve Başkomutanın (Başbakan) emirlerine tabi olması da yer alıyor.

Yasanın geçmesi halinde Haşdi Şabi, ordu ve polis teşkilatına karşı "bağımsız ve paralel yapı" niteliği taşıyacak. Söz konusu yasa tasarısına Arap Sünni ve Kürt siyasi gruplar karşı çıkıyor.

"Haşdi Şabi yasası geçerse Savunma Bakanlığı diye bir şey kalmaz"

AA muhabirine konuşan Irak Parlamentosu Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Milletvekili Amanc Herki, söz konusu yasaya Kürt ve Sünni siyasi partilerden önce Şii siyasi gruplardan da buna karşı olanların olduğunu söyledi.

"Parlamento içerisindeki Şii partilerin yarısı Haşdi Şabi yasasına karşı." diyen Herki, "Ama bunu seçimler yaklaştığı için alenen söyleyemiyorlar. Haşdi Şabi yasası eğer geçerse Savunma Bakanlığı diye bir şey kalmaz. Böyle bir şey hem Sünniler hem Kürtler hem de uluslararası güçler tarafından kabul edilemez." ifadesini kullandı.

Herki, söz konusu yasanın geçirilmesi için Şiilerin mecliste aradığı siyasi anlaşmanın imkansız olduğunu savunarak, mecliste 190 Şii vekilin bulunduğunu ve isterlerse 166 vekilin oyuyla yasayı tek başlarına rahatça geçirebileceklerini aktardı.

Irak'ta siyasi ve ekonomik olarak iyi durumun olmadığını vurgulayan Herki, yasanın taşıdığı risklere dikkati çekerek, "Bu yasanın geçirilmesi Irak'ın iç siyasi durumuna, Sünni, Şii ve Kürt varlığı üzerine, hem ekonomi hem de bölgesel değişime etkileri olacak. Yasanın geçirilmesiyle ayrıca Irak güç gösterme arenasına dönüşecek. Kürdistan bölgesel yönetiminin bu durumu kabul etmesi mümkün değil. Yasa bütün civar ülkeler için de tehditler içeriyor." değerlendirmesinde bulundu.

Irak Parlamentosu Savunma ve Güvenlik Komisyonu üyesi ve Şii Bedir Örgütü üyesi, Milletvekili Mehdi Taki ise yasanın mecliste iki kez okunduğunu anımsatarak, "Haşdi Şabi yasasının geçmesi gerekiyor. Bu da yakında gerçekleşecek. ABD'nin itirazlarına da önem vermiyoruz." şeklinde konuştu.

Haşdi Şabi

Haşdi Şabi, terör örgütü "DEAŞ"ın 2014 yazında Musul'u, ardından Irak'n kuzey ve batı vilayetlerine doğru ilerlemeye başlamasının ardından Şiilerin en büyük dini mercii Ayetullah Ali es-Sistani'nin fetvasıyla kurulmuştu.