BM: Trump’ın Gazze planı hukukun 15 maddesi ihlal ediliyor

ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze'de kalıcı ateşkes, esir değişimi ve yeniden yapılanmayı öngören 20 maddelik barış planı, Birleşmiş Milletler (BM) bünyesindeki 36 özel raportör ve hukuk uzmanının sert eleştirileriyle karşılaştı. Uzmanlar, planın Filistin halkının kaderini belirleme hakkını tehlikeye atma ve uluslararası hukuka aykırı hükümleri pekiştirme potansiyeli taşıdığı konusunda net bir uyarıda bulundu.

Uzmanlar, her ne kadar planın kalıcı ateşkes, BM denetiminde insani yardım ve zorla yer değiştirmeye karşı taahhütler gibi olumlu unsurları barındırdığını kabul etse de, bu maddelerin zaten uluslararası hukukun bir gerekliliği olduğunu ve bir barış planının başarısına bağlanmaması gerektiğini vurguladı.

ICJ kararına aykırı 15 ihlal gerekçesi

BM hukuk uzmanları, Uluslararası Adalet Divanı'nın (ICJ) İsrail'in işgalinin kayıtsız şartsız sona ermesi gerektiğine dair 2024 tarihli Tavsiye Görüşü'nü hatırlatarak, Trump'ın planının uluslararası hukuka aykırı olduğu 15 temel noktayı şöyle sıraladı:

1. Kendi kaderini tayin hakkının koşullandırılması: Filistinlilerin bağımsız devlet kurma hakkının, Gazze'nin yeniden inşası veya Filistin Yönetimi'nin (PA) reformu gibi dış etkenlere bağlanması eleştirildi.

2. Temsiliyetten yoksun yönetim: Gazze için önerilen geçici teknokrat hükümetin Filistinlileri temsil etmeyeceği ve meşruiyetten yoksun olacağı belirtildi.

3. BM dışı denetim: Planın denetiminin, BM otoritesini devre dışı bırakarak İsrail'in yakın müttefiki olan ABD Başkanı başkanlığındaki "Barış Kurulu"'na verilmesi, sömürgeci yönetim uygulamalarını anımsattığı gerekçesiyle reddedildi.

4. İşgalin yabancı kontrolüne dönüşmesi: İsrail ordusunun yerini alacak olan ABD destekli "Uluslararası İstikrar Gücü"'nün, Filistin egemenliğini geri getirmek yerine, yabancı veya ABD liderliğinde bir işgale dönüşeceği uyarısı yapıldı.

5. İsrail varlığının sürmesi: Planın İsrail'e Gazze sınırları içinde "güvenlik çevresi" bulundurma izni vermesi, uzmanlara göre işgalin başka yollarla sürdürülmesi anlamına geliyor.

6. Karşılıksız silahsızlanma: Gazze'nin süresiz olarak demilitarize edilmesi talep edilirken, İsrail'e bu konuda hiçbir paralel yükümlülük getirilmemesi, Gazze'yi savunmasız bırakacağı gerekçesiyle kınandı.

7. Eşitsiz radikalleşmeyle mücadele: Plân, Gazze’de “radikalleşmeyi önleme” tedbirleri isterken, İsrail'deki anti-Filistin ve anti-Arap söylemlerini ve soykırım teşviklerini görmezden geliyor.

8. Filistin topraklarının parçalanması: Gazze'nin, uluslararası hukukta tek bir toprak birimi olarak tanınan Batı Şeria ve Doğu Kudüs'ten ayrı ele alınması eleştirildi.

9. Ekonomik sömürü riski: "Özel ekonomik bölge" oluşturma planının, Filistin onayı olmadan Gazze kaynaklarının yabancılar tarafından sömürülmesine yol açabileceği belirtildi.

10. Tazminat zorunluluğunun olmaması: Planın, İsrail'in askeri operasyonlar sonucu verdiği yıkım için tazminat ödemesini gerektirmemesi, uluslararası hukukun ihlali olarak değerlendirildi.

11. Tutuklulara eşit olmayan muamele: Tüm İsrailli esirlerin serbest bırakılmasını öngörürken, keyfi olarak tutuklu birçok Filistinlinin yalnızca bir kısmının serbest bırakılmasının planlanması, eşit muamele ilkesine aykırı bulundu.

12. Hesap verebilirlik olmaksızın af: Hamas üyelerine uluslararası suç işlemiş olsalar bile koşulsuz af teklif edilmesi, adalete erişimini engellediği için eleştirildi.

13. İsrail suçlarına hesap sorulmaması: Plan, İsrail'in işlediği uluslararası suçlar için herhangi bir hesap verebilirlik mekanizması içermiyor.

14. Temel sorunların dışlanması: Planın, yasadışı İsrail yerleşimlerinin sökülmesi, tanınmış sınırların belirlenmesi ve Filistinli mültecilerin geri dönüş hakkı gibi temel sorunları dışlaması eleştirildi.

15. BM rolünün kısıtlanması: Planın, UNRWA dahil olmak üzere BM kurumlarını ve Güvenlik Konseyi'ni süreçten uzaklaştırması, planın meşruiyetini zedelediği belirtildi.

Uzmanlar, Filistin'in geleceğinin "Filistin halkının elinde olması gerektiğini, kaderlerini kontrol etmeye yönelik bir başka plânla dışarıdan dayatılmaması gerektiğini" belirterek açıklamayı sonlandırdı.

daily ummah