Problemleri fırsata çevirmek mümkün mü?
Problem çözme becerisi, kişinin doğru kararlar almasına yardımcı olduğu gibi analitik düşünce becerisinin gelişmesine de olanak sağlar. Klinik Psikolog, Psikoterapist Dr. Yasemin Meriç Kazdal, problemleri fırsata çevirmeye yardımcı olacak yolları ntv.com.tr okuyucuları için yazdı.
ELEŞTİRMEK DEĞİL, ANLAMAYA ÇALIŞMAK “Eleştirel düşünme” deyince çoğu kişinin aklına eleştirmek, kusur bulmak ya da olumsuz bir bakış açısıyla yaklaşmak gelebilir. Oysa buradaki “eleştirel” kelimesi; önyargısız, sorgulayıcı ve bütüncül bir düşünme biçimini ifade eder. Yani olan biteni anlamaya çalışan, duygularla değil, verilerle ve akıl yürütmeyle hareket eden bir zihin süreci. İngilizce karşılığı critical thinking olan bu kavram, bir problemin olumlu-olumsuz tüm yönlerini tarafsızca değerlendirme, analiz etme ve sonuçlara ulaşma becerisidir. Duygu ile düşüncenin dengelendiği, sezgiyle verinin birlikte işlediği bu sistem; bireyi sadece çözüm bulan değil, çözüm üreten bir özneye de dönüştürür. İŞE ALIM SÜREÇLERİNDE NEDEN BU KADAR ÖNEMLİ? Gelin, günümüz iş dünyasına bakalım. Yeni nesil işe alım kriterleri arasında artık “problem çözme”, “analitik düşünme” ve “aktif öğrenme” gibi kavramlar öne çıkıyor. İşverenler, sadece görevini yapan değil; kriz anında çözüm üretebilen, fikir geliştirebilen, eleştirel düşünebilen bireyleri tercih ediyor.
Çünkü bu yetkinlik, inisiyatif alabilen bir birey profili sunuyor. Karar verirken yalnızca duygularıyla değil, rasyonel analizlerle hareket edebilen, farklı bakış açılarını gözetebilen kişiler artık her alanda fark yaratıyor. PEKİ ELEŞTİREL DÜŞÜNME NASIL GELİŞTİRİLİR? Bu beceri doğuştan gelen bir yetenek değil. Aksine; gelişime açık, öğrenilebilen ve zaman içinde pekiştirilen bir zihinsel disiplindir. İşte geliştirmek için bazı temel adımlar:
Problemi tanımlayın: Önce gerçekten neyle karşı karşıya olduğunuzu anlayın. İlk gelen çözüm fikrine hemen sarılmayın. Bilgi toplayın: Sorunu anlamak için farklı kaynaklardan bilgi edinin. Açık fikirli ve önyargısız olun. Analiz edin: Bilgi ve çözüm önerilerini gerçeklik, tutarlılık ve uygulanabilirlik açısından değerlendirin. Farklı açılardan bakın: Göz ardı ettiğiniz ihtimalleri görmek için başka bakış açılarını da hesaba katın. Sebep-sonuç ilişkisi kurun: Önerdiğiniz çözümlerin sonuçlarını mantıksal olarak irdeleyin. Fikir alışverişine açık olun: Güvendiğiniz kişilerle paylaşarak görüş alın. Uygulayın ve değerlendirin: Seçtiğiniz çözümü hayata geçirin ve sonrasında etkilerini gözlemleyin. ZOR PROBLEMLER, DERİN BECERİLER GEREKTİRİR Eleştirel düşünme; duygularla boğulmadan düşünmeyi, kararsızlıkta kaybolmadan ilerlemeyi, etiketlemeden anlamayı mümkün kılar. Bu beceri, sadece iş hayatında değil; çocuk yetiştirmeden partnerle yaşanan bir krize kadar her alanda bireye bir “denge pusulası” sunar.
Problem çözmede zorlanıyor, olaylara tek pencereden bakıyor, iletişim kurarken hep aynı döngüye giriyorsanız... Belki de artık zihinsel bir esneme zamanı gelmiştir. Eleştirel düşünme bir kas gibidir, çalıştırıldıkça gelişir. Dilerseniz bu yolculukta bir uzman eşliğinde içgörü kazanabilir, sadece problemleri çözmekle kalmaz; onları fırsata dönüştürmeyi de öğrenebilirsiniz.
