Ateşkesin ardından Hamas'ı ne bekliyor?
İki yıllık yıkıcı bir çatışmanın ardından soykırımcı İsrail ile yapılan anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle, Hamas güçleri Gazze'den çekilen İsrail askeri birliklerinin bıraktığı bölgelerde hızla güvenlik kontrolünü yeniden tesis etti. Bu hızlı geri dönüş, hem İsrail'le işbirliği yapan çetelere karşı bir uyarı hem de savaşın yaraladığı bu Filistin yerleşimini kimin yönetmeye devam ettiğine dair net bir açıklama oldu.
Akademisyen ve Hamas üzerine iki kitabın yazarı Azzam Tamimi, Orta Doğu Gözlemcisi'ne (MEE) yaptığı açıklamada, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun "direnişi ezme" hedefine ulaşamadığını vurguladı: "Hamas yenilmedi. Kazanmadıysa bile, kaybetmedi de." Tamimi, İsrail'in iki yıllık soykırım savaşından sonra Hamas'la bir anlaşma imzalamak zorunda kaldığını ve grubun bu duruşu bir zafer olarak algılayacağını belirtti.
Güvenlik kontrolü ve çetelere karşı baskı
Ateşkesin hemen ardından Hamas, savaş kaosu sırasında sivilleri ve Hamas üyelerini hedef alan, yardım yağmalayan ve İsrail'le iş birliği yapan çetelere karşı geniş çaplı bir operasyon başlattı. Günler içinde onlarca kişi tutuklandı, çatışmalarda bazıları öldürüldü ve "iş birlikçi ve kanun kaçağı" olarak tanımlanan en az sekiz kişi halka açık infazlarla cezalandırıldı.
Gazze'de büyüyen Filistinli yazar ve analist Muhammad Shehada, bu hamlenin çok yönlü hedeflere hizmet ettiğini söyledi. Amaç, karaborsada yardım satarak ve nakit erişimini kontrol ederek Gazze ekonomisini bozan suç çetelerine darbe vurmak ve Hamas'ın bölgedeki silah tekeli üzerindeki kontrolünü yeniden sağlamaktı. İsrail'in, Hamas savaşçılarını öldürürken hafif silahları rakiplerine bırakarak iç kargaşa tohumları ekme stratejisine karşılık olarak Hamas, hızla kontrolü ele alarak "dışlanamaz veya görmezden gelinemez" olduğunu hem ABD'ye hem de İsrail'e gösteriyor.
Silahsızlanma çıkmazı
Hamas'ın Gazze'nin güvenliğini yeniden sağlaması, ABD, İsrail ve uluslararası toplumun toplam silahsızlanma çağrılarıyla uzun vadeli bir fay hattı yaratıyor. Hamas, bir Filistin devleti kurulana kadar silahlarını teslim etmeyeceğini uzun süredir belirtiyor.
Hamas Siyasi Büro üyesi Muhammed Nazzal, silahsızlanma kararının programın niteliğine bağlı olduğunu yineleyerek, "Bahsettiğiniz silahsızlanma projesi ne anlama geliyor? Silahlar kime teslim edilecek?" diye sordu. Arap diplomatlar daha önce arabulucuların Hamas'ın silahlarını Arap barış güçlerine devretmesi ya da uzun menzilli füzeler gibi silahların imha edilmek yerine depolarda kilitlenmesi olasılığı hakkında görüştüklerini belirtmişlerdi.
Önemli bir ayrıntı olarak, Trump'ın planı silahsızlanma yerine "hizmet dışı bırakma" (decommissioning) terimini kullanıyordu. Bu terim, Kuzey İrlanda'daki Barış Anlaşması'nda olduğu gibi, silahların barış sürecinin ön şartı değil, sonucu olarak kademeli olarak depolara kaldırıldığı bir modeli akla getiriyor.
Siyasi gelecek ve PLO potansiyeli
Hamas liderliğinin, tam İsrail çekilmesi haricinde teslim olmayacağı ve gerekirse savaşa devam etmeye hazır olduğu yönünde yurt dışındaki yetkilileri bilgilendirdiği biliniyor. Hamas, uzun vadede Gazze'nin idari kontrolünü bir Filistin kurumuna devretmekle ilgilenmediğini ve Batı'daki itibar riski nedeniyle aktif ve açık bir yönetim rolünden kaçınabileceğini belirtse de, Filistin siyasetinde söz sahibi olmak istiyor.
Shehada, Hamas'ın Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) içinde yer alarak siyasi nüfuz kazanabileceğini düşünüyor. "Hamas bir hükümet, bir siyasi parti, silahlı bir direniş grubu ve bir sivil toplum aktörü," diyen Shehada, halkın bu rollerden birini destekleyip diğerini desteklemeyebileceğini, ancak soykırım sürecinde "paçavra ordusu" gibi görünen Hamas'ın İsrail ordusuyla mücadele etmesinin birçok eleştirmeni bile güçlü destekçisine dönüştürdüğünü belirtti.
Helena Cobban, "Hamas'ı Anlamak: Neden Önemli" kitabının yazarlarından biri olarak, hareketin Gazze yönetiminde rol oynamayacağını hayal etmenin tamamen gerçek dışı olduğunu vurguladı. Hamas, İsrail'in suikastlarına rağmen müzakereler sırasında tutarlı bir liderlik organı olarak hareket etmeye devam etti. Sonuç olarak Hamas, Filistin'in geleceğinde söz sahibi olmaya devam edecek.
